Yelda Gecesi veya Çeleh Gecesi, her yıl sonbahar sonu ve kış başında düzenlenen, İran kültür ve tarihinin popüler ve miras kalan kutlamalarından biridir. Yelda gecesi aynı zamanda eski İran medeniyetinin, mutluluğun ve parlaklığın sembolü olarak kabul edilir.
Bu gecede aileler bir araya gelerek kışın gelişini eski gelenek ve görenekler, şiirler, dualar ve özel yiyeceklerle kutlarlar. Yelda Gecesi, derin toplumsal değerleri ile İran toplumunda, özellikle de aileler arasında varlığını sürdüren ve dünya çapında popülerliğini koruyan eşsiz bir kültürel etkinliktir.
İran’ın Farklı Şehirlerinde Yelda Gecesi:
Tahran
İran'ın birçok şehrinde olduğu gibi Tahran'da da Yelda gecesi gelenekleri yaşatılmakta. Bu geleneklerden asıl amaç insanları bir araya getirerek güzel vakit geçirmektir. Karpuz ve nar bu gecenin vazgeçilmezleri arasındadır. Bu meyvelerin yanında diğer meyveler ikram edilmektedir. Ayrıca bu gecede misafirlerin mutluluğu ve huzuru bir arada yaşayabilmeleri için neşeli müzikler çalınır.
Şiraz
Şiraz halkı, Yelda gecesi geleneklerini, kadınların ve kızların çoğunun katıldığı özel bir törenle kutlar. Kadınlar bu törende içi nar suyu veya turşuyla dolu "kluk" adı verilen büyük bir kavanoz getirir ve geleceğini tahmin etmek için bu Kluk’un içine bozuk para veya boncuk gibi bir simge atar. Daha sonra bir kız kavanozun içinden işaretleri çıkarır ve her birinin anlamını açıklar. Aynı zamanda kadınlardan biri yerel şairlerin kadınların hayallerini ve geleceklerini anlatan bir şiirini veya sonesini okur. Bunun yanı sıra çeşitli meyveler ve şekerli ve peynirli tohumları içeren "Tatlı Kuruyemişler" dahil lezzetli yemekler hazırlanır.
Kazvin
Kazvin şehrinde de insanlar Yelda gecesi ritüellerini kendi tarzlarında yerine getiriyorlar. Kazvinliler, bu uzun gecede misafirlerine iyi hizmet verebilmek için füme balıklı sabzi pilav gibi geleneksel yemekler hazırlıyor. Ceviz ve kuru incir gibi yerel kuruyemişlerin hazırlanması da Kazvin'de Yelda gecesinin gelenekleri arasında yer alıyor.
Hemedan
Hemedan halkı gelecek yıl kaderlerini öğrenmek için Yelda gecesinde özel bir tören düzenler. Yalda gecesinde tüm aile bireyleri bir araya gelir ve yaşlı bir kadın şiir ve mısralar okur. Daha sonra halkın arasına bir kumaş dolandırılır ve her biri ona bir iğne batırır. Yaşlı kadın her kumaşın üzerindeki iğnenin şeklini gözlemleyerek o kişinin geleceğini tahmin etmeye çalışır. Örneğin iğne kumaşın ortasına yerleştirilirse gelecek yıl huzur ve mutluluğa işaret olacaktır. Ancak kumaşın kenarına yerleştirilmişse, bunlara hazırlıklı olunması gereken sorunların bir işaretidir. Bu tören çoğunlukla sembolik ve eğlence amaçlı olarak yapılır ve çoğunlukla aile üyeleriyle güzel vakit geçirmek için bir bahanedir.
Kirman
Kirman’da Yelda gecesi geleneklerinden biri halk arasında ilginç hikayer anlatılmasıdır. Ayrıca sabahın erken saatlerine kadar yanık kalırlar. Bu büyülü gecede, Karun adında garip bir görünüme sahip, arkasında odun parçaları taşıyan dev bir adamın evden eve dolaşarak ailelere yakacak odun dağıttığına inanılır. Kirman’ın yaşlılarının inancına göre bu gece Karun onlara mutluluk ve zenginlik getirecektir.
İsfahan
İran'ın diğer bölgeleri gibi İsfahan’da da aileler büyüklerin evlerinde toplanır, şiir ve hikayeler okunur ve lezzetli yiyecekler ve meyveler yenir. Ancak bu ortak adetlerin dışında İsfahan halkının geçmişten gelen, bir kısmı hala devam eden kendine özgü âdetleri vardı.
İsfahan'da "Büyük Çille" ve "Küçük Çille" konusu her zaman gündem olmuştur. 20 Aralık- 29 Ocak tarihleri arası Büyük Çille veya Çille olarak adlandırılırken 29 Ocak- 18 Şubat arası ise küçük Çille olarak adlandırılmaktadır.
İsfahan’da ayrıca Yelda gecesinde yeni gelinlere meyve ve kuruyemişlerin yanı sıra hediyeler getirilir.
yorumunuz